Photo: http://pubex.pro
Германия иккинчи жаҳон урушидан кейин узоқ йиллар сиёсий майдондан узоқ турди. Дунё ҳамжамиятида асосий ўринга Совет Иттифоқи ҳамда АҚШ, Европадан эса Буюк Британия ҳамда Франция кўтарилгач, Германия йиллар давомида ўз иқтисодий кучини ошириш, мамлакат иқтисодиётини тиклаш билан машғул бўлди.
Совуқ уруш даври тугаб, Берлин девори қулагач, бирлашган Германия аста-секин ўзининг эски мавқеини тиклашга киришди. Албаттаки, жаҳоннинг энг қудратли иқтисодиётларидан бирига эга давлат сифатида бунга ҳақлари бор эди.
1990-2000 йиллар Германиясини бошқарган Гельмут Коль ва Герҳард Шрёдер даврида мамлакат ҳақиқатдан ҳам жаҳон сиёсий саҳнасида юқори силжишга эришди. Бу канцлерлар мамлакатнинг ташқи муносабатларини ҳар бир давлат билан ўзаро манфаат асосида ташкил этдилар, сиёсий қарорларни конструктивлик руҳида бўлишига интилдилар.
Германиянинг ташқи сиёсатини белгилашда уч асосий давлат билан бўлган муносабатлар алоҳида аҳамият касб этади. Булар – АҚШ, Россия ҳамда Туркия. Иккинчи жаҳон урушидан кейин социалистик тузумга қарши тирик қолиш учун Ғарбий Германия АҚШ билан ҳамкорликка мажбур эди. Бу ҳамкорлик ўз ўзидан икки ўртада узилмас занжирларни яратди.
Россия билан муносабатларни эса қандай бўлишини Германия Отто Бисмарк шундай айтиб кетганди: “Агар мағлуб бўлишни истамаса, Германия Россия билан урушга кирмаслиги, балкида дўстлашиши керак.” Гитлер Германияси бу сўзларга амал қилмагани учун мамлакатни вайронага айлантирди. Иккинчи жаҳон урушидан то Ангела Меркель даврига қадар Бисмаркнинг сўзлари яна аҳамият касб этиб келаётганди...
Туркия... Бу мамлакат билан ҳам Германиянинг алоқалари ўзига хос шаклда шаклланиб келади. Сабаби, Германияда бугунги кунда 3,5 миллиондан ортиқ турк яшайди. Бу рақамларни Туркия Бош вазири Бинали Йилдирим келтириб ўтганди. Турк тили мамлакатнинг иккинчи расмий тили ҳисобланади. Бу эса ўз ўзидан Туркия-Германия муносабатларининг ўзагига таъсир қилувчи омил ҳисобланади. Чунки Туркия билан муносабатларда таранглик миллатчиликка мойил немис жамиятида миллатлараро низога учқун ташлайди. Германияда туғилиб ўсган, шу мамлакатнинг фуқароси бўлган турклар айнан турк бўлгани учун камситилишга бошланади. Ҳар қандай ташқи ҳужумдан мамлакатни ҳимоя қилса бўлади, ҳар қандай мағлубиятдан сўнг юртни тиклашнинг иложи бор, бироқ нифоқ оралатилган жамиятда ҳеч қачон тинчлик бўлмайди...
Хуллас, энди асосий мавзуга қайтсак. Ангела Меркель 2005 йилдан бери Германия Федерал канцлери бўлиб фаолият юритиб келмоқда. Шу даврдаги унинг энг катта “ютуғи” бу АҚШ таъсирида айнан Россия ва Туркия билан муносабатларни энг таранг ҳолатга олиб чиққани бўлди. АҚШ манфаатлари негадир Меркель хонимнинг биринчи вазифасига айланди. Россияга қарши АҚШ санкцияларининг Европадаги дастакчисига айланган Меркель ҳукумати, Туркиянинг АҚШ билан ФЕТО террор ташкилоти раҳнамоси Фетуллаҳ Гюлен масаласида зиддиятида (АҚШ махсус хизматлари бу террорбошини Пенсилванияда ўз ҳимояларига олиб, Туркияга қайтаришдан бош тортишмоқда) яна Вашингтоннинг муриди эканини кўрсатди.
Савол туғилади: ҳукумат тепасида қолиш, бу борада Вашинггтоннинг дастагига эришиш, яъни шахсий манфаатлар давлатнинг манфаатларидан, халқнинг, жамиятнинг тинч-тотувлигидан устунми??
Бугун Германия ҳукуматидан янграётган баландпарвоз гапларга қаранг: “Россия билан муносабатларни мушакларимизни намойиш қилиб ташкил этишимиз керак...”, “Озод ва ҳур Туркия учун курашганларнинг (Германияга қочиб келган, Туркия томонидан қайтарилиши талаб этилаётган ФЕТО террорчиларининг) доимо ёнида бўламиз...”
Яқинда, 24 сентябрда бўлиб ўтадиган Германиядаги парламент сайловларида Меркелнинг партияси – Христиан-демократлар иттифоқининг мағлубиятигина мамлакатни яқинлашаётган сиёсий-иқтисодий-ижтимоий хавфлардан асраб қолиши муқаррарга ўхшайди...
Дилмурод Жумабоев
