Куни кеча якунланган Президентнинг Наманган ташрифи, вилоятдаги ижтимоий-сиёсий, иқтисодий, маданий соҳалардаги ютуқларнинг кенг кўламда эътирофи билан эсда қоладиган бўлди. Наманган вилояти сўнгги бир йил ичида ҳар жабҳада катта сакрашга эришди, десак муболаға эмас. Вилоят давлат бошқарув идораларидаги ўз ишига танқидий ёндашув воқеълиги, давлатимиз миқёсида бўлаётган кенг ислоҳотлар билан мутаносиб қадам ташлаш, Наманганни ҳар соҳада Ўзбекистоннинг илғор вилоятлари қаторига олиб чиқиш йўлидаги катта жонбозлик натижасида эришилди бунга. Шундай кунда аслида ютуқларни кенг эътироф этиб, танқиддан узоқроқ туришни маъқул кўрган бўлардик, бироқ...
Келинг, бир бошдан бошлаймиз... 2004 йилда Наманган тумани ҳокимининг қарори билан, ўша пайтда мавжуд бўлган Қ.Солиев номли ширкат хўжалиги ҳудудидан, Қиёт қишлоғи ҳудудида фуқаро Ғоибов Фазлиддинга пиллачилик йўналишида фермер хўжалиги ташкил этиш учун 30 йил муддатга 3,9 гектар ер ажратиб берилган. Бу қарор 2005 йил 31 январда Наманган вилоят ҳокимининг 23-сонли қарори билан тасдиқланган. Ортидан “Фазлиддин ўғли Шамсиддин” фермер хўжалиги ташкил этилган ва ушбу хўжалик бугунга қадар фаолият кўрсатиб келади. Эътиборга молик томони, пилла етиштириш мажбуриятини Наманган вилоятида ҳар йили биринчилардан бўлиб ортиғи билан бажариб келади.
Ўша пайтда, 2004 йилда ширкат хўжалиги ўз ҳисобидаги туткўчатларнинг қаровини амалга оширолмай қолганидан, аҳоли қиш фаслида тутларни кесиб кетиши ҳамда ёзда ҳайвон боқиши ҳоллари кўпайиб кетганидан бу 3,9 гектарлик картани алоҳида фермер хўжалиги сифатида ажратишга қарор қилинганди. Ғоипов Фазлиддин бу майдонда ундан аввалги бир неча йиллар давомида пилла пудратчиси бўлиб ишлагани учун хўжалик ташкил этиш учун ўтказилган танловда ғолиб деб топилади. Ширкат хўжалиги тафтиш комиссияси томонидан ўтказилган тафтиш натижасида тузилган далолатномага кўра, бу туткўчатда ўша пайтда жами 1357 туп тут дарахти бўлган. Ширкат хўжалиги томонидан бу тут кўчатлари Ғоипов Фазлиддинга 220 000 (икки юз йигирма минг)сўмга сотилган ва буни тасдиқловчи бухгалтерия ҳужжатлари мавжуд.
Хуллас, тиниб-тинчимас фермер ўтган 13 йил давомида бу туткўчатни муттасил ривожлантириб келди. Бугун бу ердаги серавж тут дарахтларини кўриб кўзингиз қувнайди. Шунча катта майдоннинг атрофи девор билан ўралган. Энг асосийси, “Фазлиддин ўғли Шамсиддин” фермер хўжалигида 8 нафар ишчи меҳнат қилади. 8 нафар дея ўтмайдик, 8 оила тирикчилигини шу ердан ўтказади. Чунки пилладан топилган даромад ишчилар оиласининг бир йиллик харажатларини қопламаслигини тушуниб етган фермер, тут қаторлари оралиғини уларга экин экишлари учун ажратиб берган. Бир томондан қишлоқ хўжалик маҳсулотлари етиштириш йўлга қўйилган, иккинчи томондан ишчилар ўзлари учун қўшимча даромад манбаидан хурсанд...
Қисқача ўтмиш бу. Энди келайлик бу кунларга. Аввал эътибордан сал четда бўлган пиллачиликнинг ривожлантириш масаласи бугун давлат сиёсатида устувор йўналиш касб этди. Соҳани қўллаб-қувватлаш мақсадида ҳукумат пиллачи фермерларга бир қатор имтиёзлар таклиф қилмоқда. Масалан, уйида пилла етиштираётган пиллакашлар даромад солиғидан, ягона солиқдан ва олиб келинаётган ускуналар божхона солиғидан озод қилинди. Пилла қурти етиштираётган ташкилотлар ягона ижтимоий солиқдан озод қилинди.
Президентимизнинг 2017 йил 29 мартдаги "Ўзбекипаксаноат" уюшмаси фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида" ва Вазирлар Маҳкамасининг 11-августда қабул қилинган "2017-2021 йилларда пиллачилик тармоғини комплекс ривожлантириш чора-тадбирлари дастури тўғрисида"ги қарорлари тармоқни янги босқичга кўтариш борасида устувор йўналишларни белгилаб берди.
Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ҳокимликлари томонидан ишчи гуруҳ тузган ҳолда жойларда якка тут дарахтлари ва тутзорларни хатловдан ўтказилиб, тутзор майдонлари ўлчанди, ташландиқ ва яроқсиз ҳолга келган тутзорлар аниқланди...
Ва шу жойда қайтамиз яна Наманган туманига. Яқинда туман ҳокимининг аралашувисиз, унинг ўзи иштирок этмаган йиғилишда, “Наманган туман Агро Пилла” МЧЖ раҳбари тумандаги пиллачилик фермер хўжаликларини йиғиб, барчасидан ҳоким номига ўз ҳисобидаги ерларни қайта хатлов учун заҳирага қайтариб олишни сўраган ариза ёздиради. Масалани фақат қайта хатлов билан алоқадорлигини баён қилади. Бироқ асл ҳолат сал кейин ўртага чиқади...Фермерларнинг ерлари тумандаги “Голден Силк” Вьетнам шўба корхонасига берилади. Ўз ўзидан бу ташкилот, фермер хўжаликларига оддий пудрат шартномаси таклиф қилади. Яъни, тутлар меники, сен менинг пудратчимсан, шаклида.
Бу нимаси, ахир қишлоқда фермер асосий куч, деган шиорни унутдикми? Қишлоқнинг бир неча оиласини ҳаёти мазмунига айланган фермер хўжалиги, номи хорижники бўлгани учун бошқасининг ҳисобига бундай алдов йўли билан олиб берилаверадими? Бу ердан тирикчилигини ўтказиб келаётган қишлоқ аҳли, иш қидириб, Қозоғистон ёки Россияга йўл оладими? Ўз ер майдонидаги тутларнинг шунча йилдан бери қарови учун жон куйдириб юрган фермерларнинг шартномаси, бу нотўғри тушунча берилгани учун ёзилган ариза сабабли бир томонлама бекор қилинаверадими? Ғоипов Фазлиддинга ўхшаган ҳар бир туп тут дарахти эски даврда катта пул тўлаган, дарахтларни ўз боласидай униб ўстирган, атрофига ўз маблағлари ҳисобидан девор қилган қишлоқ тадбиркори, энди елкасига офтоб текканда, бу ерда катта пиллахона қуриш лойиҳаси билан чопиб юрганда, индамасдан вьетнамликка ҳар нарсани ташлаб елкасига чопонини илиб чиқиб кетиши керакми? Халқнинг розилиги давлат сиёсатининг асоси бўлишдан тушдими, 2017 йил якун топиши билан инсон манфаатлари масаласи четга сурилдими? Хорижликни қўллаб-қувватлаш учун вилоятнинг энг яхши пиллачилик хўжалигини синдириш керакми? Ёки бундан кимнидир катта манфаати борми?
Наманган туман ҳокимлигидан, “Ўзбекипаксаноат” уюшмаси ҳудудий ташкилотидан ва қолган мутасаддилардан бу оддий кўринган, бироқ бировларнинг тақдирига дахлдор саволларга жавоб кутамиз. Вилоят прокуратураси ҳамда бошқа ҳуқуқ-тартибот органларининг эътиборини бу масалага қаратамиз.
Дилмурод Жумабоев
