Ўзининг "сўз ва фикр эркинлигидан" фойдаланиб жиҳодни ва ИШИДни тарғиб қилган 26 ёшли йигит узоқ муддатга қамалди

 
Наманганлик ёш йигит, 26 ёшли Жобирхон Хўжаев ижтимоий тармоқларда жиҳодни ва ИШИДни тарғиб қилгани, давлат тузумини террор йўли билан ўзгартириш ҳақидаги материалларни тарқатгани ҳамда террористларга ҳомийлик ёрдамлари кўрсатиб келгани учун узоқ муддатга, 7,5 йилга қамалди.
Ахборот эркинлиги, фикр эркинлиги деб бонг уришни яхши кўрамиз. Инсон ҳуқуқлари деган ажойиб ибора ҳам бор. Бу терминлар айниқса “хориждаги акалари берган музқаймоқларни ялаб ётганлар”нинг тилида янада “ўзгача оҳанг”да янграйди. Инсоннинг азалий ва қонуний ҳуқуқлари албаттаки, дахлсиз бўлиши шарт. Бу борада фикримиз қатъий. Аммо бу дегани ҳар ким истаганини қилади, истаганини гапиради, истаганини тарғиб қилади дегани эмас. Башариятнинг ёки алоҳида олинган бир жамиятнинг нормалари, белгиланган ёзилган ёки ёзилмаган тартиб-қоидалари бор. Унга амал қилмаганларни жазоси муқаррарлигини тортишган аҳмоқ бўлади. Бу унинг эркинлиги ёки ҳуқуқи эмас! Буни шундай таърифлаш мумкин: айтайлик, ўспирин ўғлингизга гей бўлишнинг лаззатлари ҳақида тушунтириш ишлари олиб бораётган ҳезалакка муносабатингиз нима бўлади? Бу унинг сўз ва фикр эркинлиги эканини айтиб индамай кетасизми ёки чиққан жойига киргизиб юборасизми? Кўчангизга келиб, маҳалладаги қизларни йиғиб, бокиралик дегани бу эскилик сарқити, замонавий қизлар истагани билан ётиб туриши мумкин деган ойимчагачи, қандай муносабатда бўласиз? Хуллас, эркинликни “эркинлик”дан ажратиб олмасак, ҳолимизга маймунлар йиғлаши ҳам шарт бўлмай қолади.
Интернет – инсониятнинг энг катта ютуқларидан бири бўлди. Лекин шу билан бирга таъсири жиҳатидан атом кашфиёти билан тенглаштирса бўладиган, балки ундан да устун феноменга айланди. Яхшининг қўлида эзгуликка, ёмоннинг қўлида эса шайтонга хизмат қила бошлади. Бу шайтон малайлари эса, ўзларининг шайтоний тарғиботларига қарши чиққанларни “сўз эркинлиги”ни бўғиш билан айблай бошлашади. Яна юқоридаги фикрга урғу бераман, сўз ва фикр эркинлиги бу – жамият ривожи, инсоният фойдасини кўзлаган бўлса ҳай-ҳай, бошимизни устига қўйишимиз керак бундай сўз ва фикрни. Бироқ бу зулмнинг, террорнинг, фаҳшнинг, залолатнинг, ноинсонийликнинг ташвиқоти бўлсачи???
Қайтамиз наманганлик йигитнинг ҳаётига. 2012-2015 йилларда Россияда, Москва яқинидаги Подольск шаҳрида топган майда-чуйда ишларда ишлаб келган (Россияга борганлар учун янада тушунарлироқ қилиб айтганда – “халтура” билан шуғулланиб келган) Жобирхон Хўжаев, интернет олами билан танишиш жараёнида аста-секин нотўғри ташвиқотлар таъсирига тушиб қолган. Youtube’да видео кўраман деб, ўзи билмаган ҳолда Youtube унга тавсия қилган видеоларни кўришга бошлаган. (ҳамма интернет фойдаланувчилари билади, Youtube’да бирор видеони кўриб турсангиз, ёнда бир қатор видеолар чиқади, техника буни чиқарадими, ёки белгиланган шаклдами энди буёғи Youtube’га ойдин, бизга қоронғу). Ана ўшаларнинг ичидан Сурияда бўлаётган террористик ҳаракатлар видеолари, турли динни ниқоб қилиб олган экстремистларнинг маърузаларини томоша қилиб ўзида бундай қарашларни шакллантирган. Фейсбук’да саҳифа очган дарров, бошқа ном ва расм билан. (Ўзи алоҳида тартиб йўлга қўйиши керак ҳар бир ижтимоий тармоқ, агар фойдаланувчиси ўз исми шарифи ҳамда расмини қўймаса профил очишига йўл бермайдиган. Чунки ким яширинади, қилаётган ишининг қонуний эмаслигини билган). Хуллас бу йигит ҳам, ўзи очган сохта саҳифаси орқали куфр қонунлари билан бошқарилаётган жамиятда яшаётганликлари, жиҳод ҳақида тушунча ҳамда даъватлар, ИШИДга ва бошқа террор ташкилотларига оид рисола ҳамда материалларни йиғиб, ўз профилига жойлаштириб келган. Бу ҳам етмагандай, Телеграм’да ҳам турли террор тарғиботи гуруҳларига аъзо бўлиб, ҳам у ерлардан турли ваҳшийлик ҳамда ёвузлик тарғиботи материалларини юклаб олган, ҳамда янги орттирган “виртуал” дўстлари билан буларни “баҳам кўриб” келган.
Фейсук’да танишган дўстлари орасидан эса, ИШИДга одам ёлловчилар ҳам топилган. Жанговар ҳаракатларга қўшилиш таклифи келгач, буни қилолмаслигини, бироқ биродарларга моддий ёрдам бера олишини айтиб, икки марта пул жўнатган (200 ва 300 доллар.) Бу ўзбекистонлик дўсти орқали қилган “ёрдами” секин боради деб ўйлаганми, Туркияда бўлган бошқа бир фойдаланувчи орқали ҳам 300 доллар пул жўнатган. (Эзилиб тирикчилик учун ишлагани қаерда қолди, “саховатпарварлик”ни қаранг!)
Қисқаси, билиб билмай тушган бу террор тузоғига ёш йигит. Судда ўзини пушаймонлигини, ёшлигини, уйланмаганини айтиб енгилроқ жазо сўради. Маҳалласи ҳам унинг учун яхши фикрлар айтиб, суддан енгиллик истади. Шунда ҳам, Суд буларни барини инобатга олган ва Жиноят Кодексининг 59-моддасини қўллаган ҳолда тайинлаган жазоси 7,5 йил озодликдан маҳрум қилиш бўлди.
Бу йигит қамоқдан чиққанда ёши 30 дан анча ошган бўлади. Ҳаётини йўлга солиб олиши яна қанча вақт олади. Умри хазон бўлди демайлиг-у, лекин қийин бўлди. Бунинг барининг сабаби боя юқорида бот-бот такрорлаганимиз “ахборот эркинлиги”. Бу гапларни тескарисига айлантириб, бу фикрлар эркинликни бўғишга мойиллик дейдиганлар ҳам топилса ажабланмайман. Лекин шуни дастлаб бир идрок этиш керак: тартиб бўлмаган жойда яхшилик бўлмайди. Жамиятнинг виртуал кўриниши бўлган Интернет олами учун ҳам бу айни. Сўз ва фикр эркинлигини эзгуликка йўналтиринг, акси ҳолда жамият ва башарият бундай зарар кўради...

Биз Twitterда